آيه وصيت

از دانشنامه‌ی اسلامی

به آیه 106 سوره مائده/5 «آیه وصیّت» مى‌گویند؛ زیرا بر لزوم وصیت كردن مؤمنان هنگام مرگ با شرایط ویژه‌اى فرمان داده است:

«يِا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ شَهَادَةُ بَيْنِكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ حِينَ الْوَصِيَّةِ اثْنَانِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنكُمْ أَوْ آخَرَانِ مِنْ غَيْرِكُمْ إِنْ أَنتُمْ ضَرَبْتُمْ فِي الأَرْضِ فَأَصَابَتْكُم مُّصِيبَةُ الْمَوْتِ تَحْبِسُونَهُمَا مِن بَعْدِ الصَّلاَةِ فَيُقْسِمَانِ بِاللّهِ إِنِ ارْتَبْتُمْ لاَ نَشْتَرِي بِهِ ثَمَنًا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى وَلاَ نَكْتُمُ شَهَادَةَ اللّهِ إِنَّا إِذًا لَّمِنَ الآثِمِينَ»

ای کسانی که ایمان آورده اید چون مرگتان فرا رسد به هنگام وصیت دو عادل را از میان خودتان به شهادت گیرید یا از غیر خودتان. هرگاه که در سفر بودید و مرگتان فرا رسید. اگر از آن دو در شک بودید نگاهشان دارید تا بعد از نماز آنگاه به خدا سوگند خورند که این شهادت را به هیچ قیمتی دگرگون نکنیم. هر چند به سود خویشاوندانمان باشد و آن را کتمان نکنیم، اگر جز این باشد از گناهکارانیم

[5–106] (مشاهده آیه در سوره)


(ابوجعفر در شأن نزول این آیه گوید): سه نفر تاجر (دو مسیحى به نام تمیم بن اوس دارى و برادرش عدى و یك مسلمان به نام ابن ابى ماریه) به عزم تجارت از مدینه عازم شام شدند. در میانه راه، ابن ابى ماریه مریض شد.

او وصیت نامه‌اى نوشت و در میان وسایل خود پنهان ساخت؛ سپس به آنان وصیت كرد و مال خود را به ایشان تحویل داد تا به اهل و عیالش برسانند. آن دو مسیحى، وسایل ارزشمند او را برداشتند و بقیه را به ورثه‌اش دادند. هنگامى كه ورثه به نامه دست یافتند، موضوع را با آن دو مسیحى در میان گذاشتند و آنان اظهار بى‌اطلاعى كردند.

هنگامى كه این ماجرا را به عرض پیامبر رساندند، این آیه نازل شد. پیامبر صلى الله علیه و آله نماز عصر را خواند و تمیم و برادرش را سوگند داد. آنان گفتند: اطلاعى نداریم. پس از مدتى، ظرفى نقره و منقوش به طلا را كه از ابن ابى ماریه بود، نزد آنان یافتند.

آنان گفتند: ما این ظرف را از او خریده‌ایم. وقتى این موضوع را به عرض پیامبر صلى الله علیه و آله رساندند، این بخش از آیه بعد نازل شد:«فَإِن عُثِر عَلى أَنّهُما...».(سوره مائده/ 5‌،107)

پانویس

  1. الناسخ والمنسوخ، ابن‌حزم، ص ‌25؛ الناسخ والمنسوخ، النحاس، مقدمه، ص‌ 35.
  2. مجمع‌البیان، ج‌ 3، ص‌ 395 و 396.

منابع

  • علی خراسانی، دائرة‌المعارف قرآن كریم، جلد1، ص406.

منابع برای مطالعه بیشتر

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن